Ο Αυτισμός, ως γενικός όρος, χαρακτηρίζει μια ομάδα σύνθετων νευροαναπτυξιακών διαταραχών στην ανάπτυξη του εγκεφάλου, οι οποίες είναι δυνατό να οδηγήσουν σε περιορισμένες γνωστικές λειτουργίες, σε μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση, σε διαφορετική επεξεργασία των αισθητηριακών ερεθισμάτων και ευρύτερα σε διαφορετικό τρόπο επικοινωνίας. Πολλές φορές είναι δυνατό να συνυπάρχει με νοητική υστέρηση, με ιατρικά σύνδρομα (όπως γαστρεντερικές διαταραχές) ή και με άλλες αναπηρίες (όπως δυσκολία συντονισμού κινήσεων).
Η επιστημονική κοινότητα έχει αναγνωρίσει σήμερα την ισχυρή γενετική προδιάθεση στη γένεση του αυτισμού και μια σειρά από γονιδιακού τύπου παραλλαγές, που σε συνδυασμό με περιβαλλοντικούς παράγοντες επηρεάζουν τον εγκέφαλο κατά την πρώιμη ανάπτυξή του και ευθύνονται για τον κίνδυνο εμφάνισης αυτισμού. Οι παράγοντες αυτοί δεν είναι όλοι σαφείς, αλλά μπορεί να είναι χρωμοσωμικές ανωμαλίες, τοξικές γενετικές παραλλαγές, επιγενετικοί μηχανισμοί, η προχωρημένη ηλικία των γονέων κατά τη σύλληψη, η ανεπάρκεια λήψης βιταμινών κατά την κύηση, οργανικά προβλήματα του εμβρύου κατά την κύηση, προγεννητική έκθεση σε μολύνσεις, και άλλοι. Κανένας παράγοντας από μόνος του δεν ευθύνεται για την ανάπτυξη του αυτισμού αλλά ο συνδυασμός τους με γενετικούς παράγοντες, αυξάνουν την πιθανότητα ανάπτυξής του. Εμφανίζεται πριν από την ηλικία των 3 ετών και είναι μη αναστρέψιμη διαταραχή.
Επειδή υπάρχουν πολλές μορφές αυτισμού, άλλες πιο δύσκολες, άλλες πιο ήπιες και άλλες να καταδεικνύουν εξαιρετικές ικανότητες του ατόμου, πλέον αναφερόμαστε σε διαταραχές αυτιστικού φάσματος, ανάλογα με τον βαθμό δυσκολίας που παρουσιάζει το άτομο στη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία, την κοινωνική αλληλεπίδραση, τη στερεοτυπική και επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά και τον βαθμό λειτουργικότητας.
Η πρώιμη διάγνωση, η έγκαιρη παρέμβαση και το συνεχές της εξατομικευμένης ποιοτικής φροντίδας αυτών των ατόμων, όσων τη χρειάζονται, με κατάλληλες εκπαιδευτικές, εργοθεραπευτικές και ψυχοκοινωνικές προσεγγίσεις είναι δυνατό να βελτιώνουν την κατάστασή τους και να τα οδηγούν σε μια όσο το δυνατό μεγαλύτερη αυτονομία και αξιοπρεπή διαβίωση.
Στο πλαίσιο αυτό και σύμφωνα με τον Νόμο 2716/1999 για την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, «το κράτος έχει την ευθύνη για την παροχή υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας που έχουν σκοπό την πρόληψη, τη διάγνωση, τη θεραπεία, την περίθαλψη καθώς και την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση και κοινωνική επανένταξη ενηλίκων, παιδιών και εφήβων με ψυχικές διαταραχές και Διαταραχές Αυτιστικού Τύπου και με μαθησιακά προβλήματα».
Αλεξάνδρα Κατσούλη
Νοσηλεύτρια Ψυχ.Υγείας
Ψυχολόγος-Εγκληματολόγος MSc
